Hałdy łupów pozostawione przez wydobycie podczas pierwszego boomu naftowego w Szkocji nadal kształtują dzisiejszy krajobraz.
Od co najmniej tysiąca lat ludzie są największym czynnikiem zmian geologicznych na naszej planecie. Poprzez rolnictwo i górnictwo — i wynikającą z nich erozję — ludzie poruszają więcej ziemi niż wszystkie naturalne czynniki erozji (wiatr, woda i lód) razem wzięte.
W szkockim regionie West Lothian, mniej więcej w połowie drogi między Edynburgiem a Glasgow, efekty ponad stuletniego wydobycia są nadal bardzo widoczne w postaci 19 dużych hałd. Lokalnie nazywane bings, te stosy skały płonnej są pozostałością po wydobyciu łupków, które miało miejsce w latach 1851-1963. Najwyższy bing wznosi się 95 metrów (310 stóp) nad otaczający ląd.
Jednym z największych bingów w okolicy jest Five Sisters Bing w wiosce West Calder na południe od Blackburn. Bing, który wznosi się na wysokość 73 metrów (240 stóp), jest pokazany na tym zdjęciu wykonanym 8 marca 2022 r. przez Operational Land Imager-2 (OLI-2) na Landsat 9.
Budowa Pięciu Sióstr, zwanych również Westwood Bing, rozpoczęła się podczas II wojny światowej. Swój duży rozmiar i unikalny pięciopalcowy kształt zawdzięcza wprowadzeniu zmotoryzowanych taśmociągów i wózków na szynach do przewożenia i przerzucania łupów. Ta mechanizacja generowała dłuższe, wyższe i bardziej strome bingi.
Łupki stały się cennym źródłem paliwa, gdy szkocki chemik James Young odkrył i opatentował proces destylacji nafty, czyli oleju parafinowego, ze skał oleistych. Nafta była mile widzianym zamiennikiem oleju wielorybiego, który był wówczas podstawowym źródłem paliwa do lamp.
Łupki naftowe powstały w okresie karbońskim, około 340 milionów lat temu, kiedy Szkocja leżała w pobliżu równika. Ziemia, która miała stać się West Lothian, była wówczas płytką równiną przybrzeżną, która okresowo była zalewana. To utworzyło starożytne jezioro, które zostało odcięte od mieszania się z oceanem. Kiedy to się stało, starożytne jezioro Cadell rozwarstwiło się, aw natlenionych wodach powierzchniowych kwitły masywne zakwity alg. Kiedy glony zginęły, opadły na dno jeziora, gdzie brakowało tlenu, gdzie nagromadziły się gęste osady mułu. Z biegiem czasu to bogate w substancje organiczne błoto zostało zakopane, sprasowane i podgrzane, tworząc łupki naftowe.
Odkąd era górnictwa zakończyła się tutaj w latach 60. XX wieku, wysiłki na rzecz zarządzania i rekultywacji bingów różniły się w zależności od ich własności i chemizmu gleby. Wczesne próby upiększenia niektórych nasadzeń ozdobnych często się nie sprawdzały. Późniejsze próby, skupiające się na wyjątkowej ekologii miejsc, pomogły w kultywowaniu bardziej zróżnicowanych biologicznie ekosystemów, które zostały przekształcone w parki i przestrzenie rekreacyjne. Bings, niegdyś postrzegane jako plaga na ziemi, są teraz charakterystycznymi lokalnymi zabytkami, a także kulturalnymi i historycznymi atrakcjami na szlaku łupkowym West Lothian, trasie spacerowej i rowerowej.
Zdjęcie NASA Earth Observatory autorstwa Joshuy Stevensa, wykorzystujące dane Landsat z US Geological Survey. Opowieść Sary E. Pratt.
Zobacz również nasze szczegółowe prognozy:
