Wraz ze wzrostem liczby ludności przekształcanie naturalnych krajobrazów w pola uprawne stało się powszechne w niektórych częściach kontynentu.
Nowe globalne mapy ziem uprawnych z University of Maryland pokazują, że Afryka — podobnie jak Ameryka Południowa — była punktem zapalnym ekspansji gruntów rolnych w ciągu ostatnich dwóch dekad. W rzeczywistości żaden inny kontynent nie dodał tyle nowych gruntów rolnych. Prawie 79 procent tych nowych pól uprawnych zostało wyrzeźbionych z naturalnych krajobrazów, a nie z pastwisk lub opuszczonych pól uprawnych.
Podczas gdy tempo ekspansji gruntów uprawnych zwolniło w Ameryce Południowej w ciągu ostatnich dwóch dekad, przyspieszyło w Afryce. W latach 2016-2019 w porównaniu do 2004-2007 nastąpił ponad dwukrotny wzrost. Jak pokazuje powyższa mapa, kraje w Afryce Zachodniej, Środkowej i Wschodniej odnotowały duży wzrost powierzchni uprawnej.
„W Afryce do zmian przyczyniło się wiele różnych procesów” — powiedział Peter Potapov, współdyrektor laboratorium Global Land and Discovery (GLAD) na Uniwersytecie Maryland. „Populacja rośnie, a co za tym idzie, na biedniejszych obszarach, zwłaszcza w Sahelu, pojawia się więcej rolnictwa na własne potrzeby. Ale w niektórych krajach masz również duże inwestycje zagraniczne, zwłaszcza z Chin, aby rozpocząć działalność w celu produkcji towarów na eksport”.
W niektórych krajach — takich jak Angola, Demokratyczna Republika Konga, Mozambik i Zambia — szybki wzrost obszarów uprawnych i skromny wzrost liczby ludności spowodował wzrost powierzchni gruntów rolnych na mieszkańca. W Senegalu, Etiopii i Nigerii szybki wzrost liczby ludności wyprzedził tworzenie nowych ziem uprawnych, co spowodowało znaczne spadki na osobę. W krajach, w których ludzie w dużym stopniu polegają na produkcji żywności na własne potrzeby, może to być sygnał ostrzegawczy przed potencjalną niepewnością żywnościową.
Analizy pomiarów satelitarnych pierwotnej produktywności netto (NPP) wskazują, że wiele nowych obszarów uprawnych w Afryce Zachodniej ma stosunkowo niską produktywność, szczególnie na obszarach, na których użytki zielone zostały przekształcone w grunty uprawne (takie jak sawanna gwinejska). Produktywność pierwotna netto jest miarą tego, ile rośliny gromadzą energię w procesie fotosyntezy.
Tereny uprawne rozszerzyły się również na obszary, które były w większości zalesione, przy czym obszary te mają tendencję do znacznie wyższych wartości NPP, wyjaśniła Felicia Akinyemi, główna autorka oddzielnej analizy zmian gruntów uprawnych prowadzonej przez naukowców z University of Bern. Jak wynika z badań Akinyemi, urbanizacja i rozwój wypychają rolników z terenów bliższych skupiskom ludności, często nowe pola uprawne w Afryce powstają w odległych lasach i łąkach, z dala od głównych dróg i skupisk ludności.
Ogólnie rzecz biorąc, w ciągu ostatnich dwóch dekad świat wykazał 25-procentowy wzrost pierwotnej produktywności netto na gruntach uprawnych, co jest znakiem, że duże gospodarstwa rolne, które intensywnie wykorzystują maszyny i nawozy, znalazły sposoby na zwiększenie wydajności na akr. W Afryce, kraje o żyzniejszych glebach i lasach – głównie w środkowej i wschodniej części kontynentu – miały zazwyczaj pola uprawne o wyższym NPP niż te w bardziej suchym regionie Sahelu.
„W przeszłości widzieliśmy ogromny skok wydajności i plonów, co nadal będzie kluczem do wyżywienia wszystkich w przyszłości” – powiedział Potapov. „Ale musimy to zrobić w sposób zrównoważony dla środowiska. Jeśli spojrzysz na cały obraz – w tym zmiany gruntów uprawnych, zmiany lasów, urbanizację i rozwój – jest całkiem jasne, że nie możemy tak po prostu dalej przeżuwać coraz większej ilości lasów i innych naturalnych terenów w nieskończoność. W końcu po prostu zabraknie nam ziemi.
Zdjęcie z Obserwatorium Ziemi NASA wykonane przez Lauren Dauphin, z wykorzystaniem danych Potapova, Petera i in. (2022). Opowieść Adama Voilanda.
Zobacz również nasze szczegółowe prognozy:
