Letnie topnienie na Svalbardzie
Rekordowa ilość wód roztopowych, z których znaczna część spłynęła do oceanu, jest najnowszym wyrazem gwałtownie ocieplającego się klimatu na pokrytym lodem archipelagu Norwegii.
Wyjątkowo ciepłe temperatury powietrza latem 2022 r. spowodowały rekordowe topnienie na Svalbardzie. Obfite wody roztopowe, z których znaczna część spływała do oceanu, to najnowszy wyraz szybko ocieplającego się klimatu na pokrytym lodem archipelagu Norwegii.
Według Xaviera Fettweisa, klimatologa z Uniwersytetu w Liège, skumulowane topnienie na Svalbardzie w okresie od 1 czerwca do 31 lipca 2022 r. było 1,5 raza większe niż poprzedni rekord z 2018 r. Od początku lata, jak zauważył, około 40 gigaton (44 miliardy ton USA) wody z roztopów wlały się do oceanu.
„Anomalia topnienia jest 3,5 razy większa niż średnia z lat 1981–2010 i 5 razy większa od zmienności międzyrocznej”, powiedział Fettweis. „Tylko zmieniający się klimat może to wyjaśnić”.
Położony w połowie drogi między lądem stałym Norwegii a biegunem północnym, Svalbard jest jednym z najszybciej ocieplających się miejsc na świecie. Ponad połowa jej powierzchni lądowej jest pokryta lodem, co stanowi około 6% zlodowaconego obszaru planety poza Grenlandią i Antarktydą.
Jeszcze przed stopieniem się płyty ocieplenie już zmieniało krajobraz. Lodowce cofały się, a wierzchnia warstwa skompresowanego porowatego śniegu, znana jako „firn”, traci zdolność do magazynowania dużej ilości wody z roztopów.
Nadmierne ciepło latem 2022 r. zebrało widoczne żniwo. Te zdjęcia w naturalnych kolorach, wykonane 29 lipca 2022 roku przez Operational Land Imager-2 (OLI-2) na Landsat 9, pokazują część Nordaustlandet – głównej wyspy w północno-wschodnim Svalbardzie. Zwróć uwagę na rozległe jasnoniebieskie obszary, w których stopił się śnieg i firn i odsłonił goły lód. Szczegółowy obraz (poniżej) przedstawia kilka ciemnoniebieskich jeziorek po roztopieniu, w których woda z roztopów zebrała się na powierzchni pokrywy lodowej.
Na morzu część kolorowej wody jest prawdopodobnie spowodowana osadami, które zostały zniszczone przez przepływ lodu na podłożu skalnym, a następnie przeniesione przez wody roztopowe do wód Wahlenbergfjorden i przyległego Oceanu Arktycznego. Może być również obecny fitoplankton, który może zabarwić wodę na turkusowo-niebieski i zielony.
Topnienie tego lata było spowodowane uporczywymi, ciepłymi wiatrami wiejącymi z południa. Od 1 maja do 25 lipca 2022 r. w niektórych częściach archipelagu temperatura powietrza była wyższa niż zwykle o 1,8°C (3,2°F). Znaczący impuls ciepłego powietrza, który rozpoczął się 15 lipca, wytworzył najwyższą zarejestrowaną objętość wytopu na Svalbardzie 17 lipca.
Inne czynniki również przyczyniły się do topnienia rekordu, wyjaśnił Fettweis. Po pierwsze, lód morski wycofał się z archipelagu wcześniej niż zwykle, odsłaniając otwarte wody oceanu pod koniec wiosny 2022 r. (Lód morski może czasami utrzymywać się do późnego lata). Dzięki temu ciepłe wiatry z południa docierały do lądu bez wcześniejszego ochłodzenia przez wiejący lód morski. W okresie zimy 2021-2022 spadło też niewiele śniegu. Cienka warstwa świeżego śniegu szybko się stopiła, gdy temperatura wzrosła, odsłaniając duże połacie ciemniejszego, starszego śniegu, firn i nagiego lodu. W porównaniu z jasnym, świeżym śniegiem te ciemniejsze powierzchnie pochłaniają więcej energii słonecznej, co nasila topnienie podczas długich słonecznych dni Arktyki.
W przeszłości większość roztopionej wody byłaby gromadzona w warstwie firny, gdzie woda ostatecznie ponownie zamarza. Proces ten pomaga zapobiegać przedostawaniu się wody z roztopów do oceanu i może pomóc w zachowaniu lodu lodowcowego. Według Fettweisa w latach 1981-2010 śnieg ze Svalbardu zatrzymał około 34 procent letnich roztopów. Powiedział, że tego lata zatrzymano tylko 8 procent.
W ciągu ostatniej dekady masowe straty spowodowane topnieniem i spływem przewyższyły akumulacje z deszczu i śniegu. „Svalbard traci teraz więcej lodu niż zyskuje”, powiedział Fettweis, „i jasne jest, że ten trend będzie kontynuowany w przyszłości”.
Obrazy NASA Earth Observatory wykonane przez Joshuę Stevensa, wykorzystujące dane Landsat z US Geological Survey. Opowieść Kathryn Hansen z recenzją naukową autorstwa Xaviera Fettweis/U. Liège i Christophera Shumana/NASA/UMBC.
Zobacz również nasze szczegółowe prognozy:
